Birçok bakımdan zor geçen bir yılı daha geride bıraktık. Türkiye halkı ekonomik krizle, pandemiyle, afetlerle yüzleşirken sermaye sınıfı karına kar katmaya, tarikatlar ve cemaatler kamu kurumlarında köşe kapmacaya ve muhalefet iktidarın dar alana sıkıştırdığı polemiklerle günü, ayı ve nihayet bir yılı daha geçiştirmeye devam etti. Türkiye işçi sınıfı ise 2020’yi sokaklarda, meydanlarda direniş ve eylemlerle geçirdi.
Zaman zaman “Yaprak kımıldamıyor” denilen ülkemizde 2020 boyunca işçilerin direnmediği, eylemlilik göstermediği bir ay olmadı. 2020 yılının öne çıkan işçi direnişlerini Dsosyal okurları için derledik.
Ocak
İzmir Karşıyaka Belediyesi’nde çalışan Kent AŞ ve Personel AŞ işçileri ile İstanbul Bakırköy Belediyesi işçileri ikramiyelerinin ödenmemesi, toplu iş sözleşmesinin uygulanmaması sebebiyle eylemdeydi.
İstanbul’da THY işçileri insanca çalışma koşulları ve yine toplu iş sözleşmesinin uygulanması talebiyle, 14 aydır maaşlarını alamayan Kartal Ahmet Şimşek Koleji öğretmenleri ve diğer çalışanları maaşlarının ödenmesi talebiyle patronlara seslendi.
Adana’da Temsa işçileri fabrikada üretimin devam etmesi için, Çorum Alaca’da patates ve soğan üreticileri ihracat kısıtlamasının kaldırılması için direniyordu. İncirlik Hava Üssü’nde, Ankara’da ve Adana’da işten çıkarılan Vectrus işçileri işe alım taleplerini dile getirmek için meydanlardaydı. Ocak ayının sonuna doğru 42 fabrikada metal işçileri grev kararı aldı.
Şubat
“Performans düşüklüğü” bahanesiyle işten atılan İzmir Bergama Belediyesi ve Aydın Bozdoğan Belediyesi işçileri işe geri dönme talebiyle, İzmir Gaziemir Belediyesi işçileri toplu iş sözleşmesinin uygulanması talebiyle eylemdeydi.
Sağlık emekçileri Dicle Üniversitesi Hastanesi’nde, Mersin Üniversitesi Hatanesi’nde ve Adana’daki çeşitli hastanelerde döner sermaye ve nöbet ücretlerinin ödenmiyor olmasını, İstanbul’da ve Rize’de ise sağlıkta şiddetin önlenememesini protesto etmek için bir araya geldi.
Maaşları ödenmeyen İstanbul Kartal Ahmet Şimşek Koleji çalışanlarının istifa etmesi sonrasında öğrenci velileri mağduriyetlerinin giderilmesi için toplandı. Bursa’da Bodo Bode – Doğrusan işçileri ve Lüleburgaz’da Megam Tekstil işçileri sendikaya üye oldukları için mobbinge maruz kalırken devamında Bodo Bode – Doğrusan işçileri sendika üyelerinin işten atılmasına karşı iş bırakma eylemi yaptı.
Mart
Koronavirüs salgınının ülkemizde de görülmeye başlanmasıyla birlikte sağlık emekçileri Ankara’da temizlik işçisi, hasta bakıcısı ve diğer sağlık işçilerinin de ‘Sağlık İş Kolu’nda gözükmekleri ve bu yolla Koronavirüs düzenlemelerinden yararlanabilmeleri talebiyle;
İstanbul’da plaka sahiplerinin soygunundan muzdarip olan taksi şoförleri Koronavirüs salgınıyla müşteri sayıları düştüğü için taksi kira ücretlerinin düşürülmesi talebiyle;
Ankara’da muhasebeci ve mali müşavirlerler alınan Koronavirüs önlemleri kendilerini kapsamadığı için mağduriyetlerinin giderilmesi talebiyle eylemdeydi.
İstanbul, Ankara, İzmir, Adana ve Diyarbakır’da basın emekçileri gözaltı ve tutuklamalara karşı “Gazetecilik suç değildir” demek için bir araya geldi. Haydarpaşa’da arkeolojik kazı alanında çalışan işçiler 4 aydır ödenmeyen maaşlarını alabilmek için iş bıraktı.
Çanakkale Yenice’deki Nesco maden işçileri haksız işten çıkarıldıkları ve maaşlarını alamadıkları için, Sabiha Gökçen Havalimanı’nda temizlik ihalesini kaybeden Euroclean şirketinin kıdem tazminatlarını vermeden işten çıkardığı işçiler tazminat hakları için eylemdeydi.
Nisan
Koronavirüs salgını ülke geneline yayılırken Mardin Mazıdağı’nda Cengiz İnşaat işçileri salgın sürecinde çalışma temposu ve saaatleri yükseltilirken uzun süredir bekledikleri zammın maaşlarına yansıtılmamasına, Erzincan’da servislerle işe giderken sosyal mesafe kuralını ihlal ettikleri gerekçesiyle ceza kesilen işçiler ise cezalara karşı direndi.
Mayıs
Çeşitli illerde sosyal mesafeli 1 Mayıs kutlamaları gerçekleşti. Sağlık emekçileri İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde, İstanbul Sultangazi Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde, Şişli Etfal Hastanesi’nde ek ödemelerde adaletsizliği ve gece çalışanların nöbet ücretlerinin ödenmemesini protesto için bir araya geldi.
Ebe ve Hemşireler Haftası dolayısıyla İstanbul’da ebe ve hemşireler güvencesiz çalışmaya, şiddet ve baskıya, COVID-19’un iş kazası ve meslek hastalığı olarak kabul edilememesine karşı eylemdeydi.
İstanbul Ümraniye’de Yapı&Yapı İnşaat işçileri konteynerde çıkan yangın sonucu bir işçinin hayatını kaybetmesi beş işçinin yaralanması olayının üstünün örtülmemesi için bir araya geldi.
Haziran
İşçiler 81 ilde hükümetin Tamamlayıcı Emeklilik Sigortası (TES) düzenlemesi kapsamında kıdem tazminatını gasp girişimine karşı çıktı. Sağlık emekçileri İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde Diyarbakır ve Kayseri’deki hemşire intiharlarına dair eylem yaparak kâr odaklı değil insan odaklı politikalar üretilmesini;
Dokuz Eylül Hastanesi’nde ek ödemelerdeki kesintilerin kaldırılmasını;
İstanbul Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde sözleşmeli, taşeron, ücretli, vekil vb. istihdam modelleri ile çalıştırılan bütün sağlık ve sosyal hizmet emekçileri için çalışma güvencesinin sağlanmasını;
Edirne Trakya Üniversitesi Hastanesi’nde döner sermaye sistemi başta olmak üzere tüm sağlık sorunlarının giderilmesini talep etti.
Manisa Soma’da Uyar Madencilik AŞ’ye ait 2013 yılında kapatılan maden ocağında işten çıkarılan işçiler tazminat hakları için, Muğla Milas’ta Çınartaş Endüstri’den sendikaya üye oldukları gerekçesiyle çalışan nakliyat işçileri işe iade için eyleme başladı.
İstanbul’da 4 yıldır işten çıkarıldığı halde tazminat haklarını alamayan Bimeks işçileri tazminat hakkı talebiyle firma sahibi Ahmet Akgiray’ın akademisyen olarak ders verdiği Özyeğin Üniversitesi İLe Vedat Akgiray’ın ders verdiği Boğaziçi Üniversitesi önünde eyleme başladı.
Temmuz
Sağlık emekçileri İstanbul Eyüp Devlet Hastanesi’nde ek zam talebiyle, İzmir İl Sağlık Müdürlüğü’nde sağlıkta şiddetin önüne geçilmesi talebiyle Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde ise güvenceli çalışma ve döner sermaye kesintilerinin durdurulması talebiyle eylem yaptı.
PTT emekçileri çeşitli illerde pandemi önlemlerinin PTT çalışanlarını kapsamaması yönünde uyarıları takiben çalışanların sürgüne gönderilmesini protesto etmek için eyleme başladı. Kocaeli Dilovası’nda sendikaya üye oldukları için işten atılan Özer Elektrik fabrikası işçileri fabrika önünde oturma eylemi başlattı.
Ağustos
İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi’nde 3 hafta boyunca her gün ek ödemelerdeki kesintilere karşı yapılan eylemler sonrasında hastane çalışanı olan bir hemşirenin sürgün edilmesi üzerine sağlık emekçileri kararın geri çekilmesi talebiyle eylem başlattı.
Çanakkale’de Dardanel Gıda Fabrikası işçileri “kapalı devre” çalışma sistemi adıyla üretimin sürdürülmesini protesto etti.
İstanbul Kadıköy’de tiyatro emekçileri salgın sürecinde işlerinden olmalarına rağmen kamu desteğinden mahrum bırakılmaları durumunu protesto etmek ve taleplerini iletmek için “Susuyoruz” eylemi yaptı.
Bursa Orhangazi’deki Cargill fabrikası işçileri sendikaya üye oldukları için işten atılmalarıyla 2019 Ekim’de başlattıkları işe iade talepli eylemi Cargill’in müşterisi olan Pamir Gıda, Dr. Oetker, Coca Cola, Pepsi-Co, Eti, Mondelez ve Nestle Genel Müdürlükleri önünde devam ettirdi.
Eylül
Sağlık emekçileri pandemi önlemlerinin yetersiz olması ve artan sağlık çalışanı ölümlerine, ek ödeme adaletsizliklerine ve döner sermaye kesintilerine tepki göstermek ve kamusal sağlık programı taleplerini dile getirmek için ülke genelinde eylemlerini sürdürdü.
Karaman Ermenek’teki Seba ve Cenne maden ocaklarında maaşlarını alamayan maden işçileri direnişe başladı.Tekirdağ Çorlu’daki Grup Tekstil fabrikasının 2019 Aralık’ta kapanmasıyla tazminatsız işten atılan işçiler fabrikanın önünde eyleme başladı.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un kardeşi Ali Murat Ersoy’a ait olan Atlasglobal’in iflasını açıklamasının ardından birikmiş maaşlarını alamadan işten atılan işçiler maaş alacakları için eyleme başladı.
İzmir Büyükşehir Belediyesi çalışanları Koronavirüs önlemi taleplerini dile getirmek için basın açıklaması yaptı.
Ekim
Pandemi koşullarında yetersiz önlemlerle çalışmak zorunda bırakılan ve maaş ve döner sermaye ödemelerini alamayan sağlık emekçileri ülke genelinde eylemlerini sürdürdü. Kuralsız esnek çalışmanın ve kıdem tazminatı gaspının önünü açacak torba yasaya karşı yurt genelinde işçiler bir araya geldi.
Manisa Soma’daki Uyar Madencilik’ten 8 yıldır tazminatlarını alamayan maden işçileri eyleme başladı. Kocaeli Gebze’deki Tayaş işçileri COVID-19 vaka sayılarının artışı sebebiyle üretime ara verilmesi talebini dile getirmek için eylem yaptı.
İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İzenerji ve İzelman’da çalışan işçiler güvenlik soruşturması gerekçe gösterilerek işten atılmalarını protesto etti. Kocaeli Dilovası’nda sendikaya üye oldukları için ücretsiz izne zorlanan SystemAir işçileri fabrika önünde direnişe başladı.
Kasım
İstanbul’da Avcılar Belediyesi emekçileri ikramiye, maaş ve arazi tazminatlarının ödenmemesini; Ankara’da Çankaya Belediyesi ve İzmir’de İzsu Bergama, Menemen, Karşıyaka, Ödemiş işçileri hükümetin kıdem tazminatını gasp girişimini protesto etmek için bir araya geldi.
İstanbul Kadıköy’de esnaflar Koronavirüs önlemleri kapsamında kamu desteği olmadan paket servisi ışındaki işlerin durdurulmasının yarattığı mağduriyet nedeniyle, kafe-bar ve kültür-sanat emekçileri de ücretsiz izin dayatması nedeniyle eylemdeydi.
İzmir Kemalpaşa’da sendikaya üye oldukları için ücretsiz izne çıkarılan Gates Hortum Sanayi işçileri sendika haklarının tanınması talebiyle, İstanbul Haramidere’de ücretsiz izne çıkarılan Sinbo işçileri ücretsiz izin dayatmasının kaldırılması talebiyle eylem yaptı.
Aralık
Yıl sonuna doğru Koronavirüs salgınının yayılmasının önüne geçilememiş, aşı tartışmaları belirsizliğini sürdürmekteyken kapatılan kafe – barlarda ve eğlence sektörü işletmelerinde işten çıkarılan ve ücretsiz izne maruz bırakılan emekçiler için sürecin her geçen gün daha da kötüye gitmesi sonucunda emekçiler İzmir’de Ankara’da ve İstanbul’un çeşitli ilçelerinde sokağa çıktı.
Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi, Sarıyer Belediyesi, Lüleburgaz Belediyesi işçileri Toplu İş Sözleşmesi için; Maltepe Belediyesi işçileri de asgari ücretin insanca yaşayabilecek düzeyde olması için eylem yaptı.
Asgari ücret tartışmaları devam ederken emekçiler ülke genelinde insan onuruna yaraşır bir asgari ücret talebini dile getirmek için ve sonrasında hükumetin açıkladığı “sefalet ücreti”ni protesto etmek için bir araya geldi.
Sendikaya üye oldukları için işten çıkarılan Manisa’da Pres Metal Fabrikası işçileri, Çorum’da Ekmekçioğlu Metal Fabrikası işçileri işe iade talebiyle eylem başlattı.
PTT emekçileri Samsun’da Koronavirüs salgınına karşı önlem alınmaması sonucu emekçilerin hayatını kaybetmesini; İstanbul, Mersin, Ankara, Adana, İzmir, Kocaeli ve Van’da sendika üyesi olduğu için emekçilerin sürgün edilmesi protesto etti.
İstanbul Kadıköy’de bir araya gelen emekliler yetersiz emekli maaşına tepkilerini basın açıklamasıyla dile getirdi.
Düzce’de Tarım Kredi Kooperatifi’nden aldıkları kredileri ödeyemedikleri için traktörlerine haciz gelen çiftçiler eylem yaptı. İzmir’de büyükşehir bünyesindeki Meslek Fabrikası’nda taşeron firma aracılığıyla çalışan öğretmenler sözleşmeleri bittikten sonra işten atılmalarını protesto etmek için bir araya geldi.
