Sağlık Bakanı Koca 23.03.2020 tarihinde “Türkiye’nin ihtiyacı olan maskeler yurtdışına satılmayacaktır. Özellikle istismar eden firmaların yurt dışı bağlantıları yaptığını biliyoruz.” şeklinde bir açıklama yaptı. Bu günden geriye doğru giderek maskeler ile ilgili yapılan açıklamalar görselde kısaca derlenmiştir. Bu açıklamalara göre zaten 4 Mart 2020 tarihinde firmaların yurtdışına maske satmaları ön izne bağlanmıştı. Buna rağmen Sağlık Bakanı Koca firmaların yurt dışı bağlantıları olduğunu İçişleri Bakanı Soylu ise firmalara gerektiğinde el konulabileceğini söyledi.
Boşlukları sorular sorarak doldurmaya çalışacağız.
Zaten 20 gün önce Ticaret Bakanlığı Resmi Gazete’de ihracatın ön izne bağlandığına dair kararı yayınlamışken şirketler bakanlığın bilgisi dışında bir ihracat yapabilir mi? Eğer şirketler yaklaşık 20 gündür ihracat yapmıyor ve aynı zamanda ürünleri iç piyasaya da sürmüyor ise bunların depolanacağı tahmin edilememiş midir? Eğer depolanacağı tahmin edilmiş ise sağlık emekçilerinin talebine ve kitlesel üretimin devamlılığına rağmen maskelere el konulması, maskelerin satın alımı; ihtiyacı olan halka ve sağlık personeline dağıtımı için neden bu kadar süre beklenilmiştir?
Bir gün önce (22.3.2020) İçişleri Bakanlığı “gerekli görülen durumlarda” maskelere el koyulabileceğine dair bir genelge yayınladı. Küresel salgının yayılmasına önlem olarak evde kal çağrıları devam ederken, Türkiye’de devlet ve özel meslek liselerinde 18 yaş altı öğrencilerin 21 il 37 okulda üretime başlaması sadece kendi başına gerekli bir durum değil midir? Küresel bir salgın durumunda Türkiye’nin bütün yapacakları bitmiş, işgücü neredeyse kaybolmuş ve üretim meslek liselerinde 18 yaş altı öğrencileri işçileştirerek yapılmaya muhtaç duruma mı gelmiştir?
Eğer meslek liselerinde öğrencilere yaptırılan üretim sermayedarları korkutmak için yapılan bir hamle ise (bu ne demekse) Sağlık Bakanı’nın 23.03.2020 tarihinde 20 firmayla anlaşma yapıldığına dair yapmış olduğu açıklamaya istinaden meslek liselerindeki maske üretiminin SONLANDIRILMASI gerekmez mi? Şirketler maskeleri ihraç etmediği gibi piyasaya da sürmeyerek depoladığı için bir süre yetecek kadar maske yok mudur? Eğer varsa bu maskelerin gerekli yerlere hızlıca dağıtımı yapılması gerekmez mi? Bunun haricinde eğer sözleşmede var ise aynı firmalarda maske üretimi işçi sağlığına dikkat edilerek devlet denetiminde devam ettirilmelidir. Buradan hareketle sorulması gereken bir diğer soru şudur: Sağlık Bakanlığı’nın 20’ye yakın firmayla yaptığı sözleşmelerde üretimin devamlılığına dair bir madde var mıdır? Eğer varsa neden hala meslek liselerinde üretime devam edilmekte ve neden üretime alınan meslek lisesinin sayısı artmaktadır?1 Yazı yazıldıktan sonra Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da maske üretimine başlanacağını belirtti (24.3.2020). Bunun haricinde İzmir, İzmit gibi belediyeler de maske üretiminde gönüllü olarak üretime başladılar. Bu bilgiler ışığında tekrar sormakta fayda var, neden meslek liselerinde maske üretimine devam ediliyor?
Meslek liselerindeki maske üretimi bir an önce sonlandırılmalıdır. Bunun haricinde ise meslek liselerinde üretim koşullarına dair yapılan plan da detaylıca açıklanmalıdır. Örneğin:
- Meslek liselerinde üretime çağrılan öğrencilerin beraber yaşadığı ailelerinde riskli gruplardan bireyler var mıdır, bunun tespiti üretime başlamadan önce yapılmış mıdır?
- Meslek liselerinde üretime çağrılan öğrencilerin sağlık kontrolleri yapılmış mıdır?
- Meslek liselerinde üretime çağrılan öğrencilere korona testi yapılmış mıdır?
- Meslek liselerinde üretime çağrılan öğrencilerin çalıştığı atölyeler okulun içinde midir, eğer atölyeler okulun içerisinde ise öğrencilerin bu süreçte sigortaları var mıdır?
- Meslek liselerinde üretim yapılan alanların ilaçlaması yapılmış mıdır?
- Meslek liselerine veya üretimin yapıldığı atölyelere öğrencilerin ulaşımı nasıl sağlanmaktadır?
- Meslek liselerinde üretim yapılan alanların büyüklüğü insanların sosyal izolasyonu için yeterli midir?
- Meslek liselerindeki üretim ne kadar devam ettirilecektir?
- Meslek liselerinde üretilen maskelere ihraç edilme yasağı getirilecek midir?
Çok özel bir durumda, belki de yapmaktan başka hiçbir çarenin kalmadığı bir zamanda yapılması gereken bir uygulama olarak; 18 yaşından küçük öğrencilerin üretime dâhil edilmesi, 21.yy Türkiye’sinin kriz yönetiminde akla gelen ilk seçenek olarak devreye sokulmuştur.
[1] Yazı yazıldıktan sonra Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da maske üretimine başlanacağını belirtti (24.3.2020). Bunun haricinde İzmir, İzmit gibi belediyeler de maske üretiminde gönüllü olarak üretime başladılar. Bu bilgiler ışığında tekrar sormakta fayda var, neden meslek liselerinde maske üretimine devam ediliyor?
