Salgın Döneminde Halkı Doyurmak: Nikaragua’nın Gıda Egemenliği Girişimi*

Gıdada uluslararası tekellerden bağımsızlık adına örnek bir deneyim olan ve pandemi koşullarında da başarısını sürdüren Nikaragua’daki gıda egemenliği girişimine dair Rita Jill Clark-Gollub, Erika Takeo ve Avery Raimondo’nun Yarım Küre İlişkiler Konseyi (COHA) için kaleme aldıkları değerlendirmeyi Devrim dergisi okurlarıyla paylaşıyoruz.

“Kendi kendini doyuramayan bir ulus özgür değildir.”
Fausto Torrez, Nikaragua Tarım İşçileri Birliği

Bir dizi BM ajansı, COVID-19 kısıtlamaları tarafından tetiklenen küresel bir açlık salgını öngörürken, Dünya Gıda Programı Direktörü “COVID-19’un ekonomik etkisinin, virüsün kendisinden daha çok insanın ölümüne yol açma tehlikesi” olduğunu belirtiyor.¹ Halihazırda süreğen gıda güvencesizliği altında yaşayan 3,4 milyon Latin Amerikalıya, en az 10 milyonunun daha katılması bekleniyor.² Bu yıkıcı etkiler uzun vadeli olacak; küresel gelirde her yüzde birlik düşüşün fazladan 700 bin çocuğun yetersiz beslenme nedeniyle gelişiminin engellenmesine neden olacağı düşünülüyor.³ Gıda kıtlığının çoktan başladığına dair açık işaretler var, zira Kolombiya’dan Orta Amerika Kuzey Üçgeni’ne⁴ kadar olan bölgedeki evlerin dışında açlığa işaret eden bayraklardan görülürken Honduras⁵ ve Şili⁶ gibi yerlerde vahşice bastırılan açlık protestoları gerçekleştirildi. El Salvador’da bir sokak satıcısının söylediği gibi “Eğer bizi virüs öldürmezse açlık öldürecek.”⁷

Ama Batı Yarım Küre’nin en yoksul ikinci ülkesinde açlık bayrakları dalgalanmıyor. Dükkanlar dolu, müşteriler alışveriş yapabiliyor ve fiyatlar istikrarlı. Ülkenin tükettiği gıdanın neredeyse tamamını Nikaragualı küçük çiftçiler üretiyor, hatta ellerinde ihraç için artan bir miktar daha var . Bunun nasıl mümkün olduğunu inceleyeceğiz.

BM Genel Sekreteri António Guterres, 9 Haziran 2020’deki Politika Özeti: COVID-19’un Gıda Güvenliğine ve Beslenmeye Etkisi’ne⁸ başlarken bu açlık krizine bir çözüm bulmak için acil eylem çağrısında bulunmanın yanı sıra bu durumun daha sürdürülebilir gıda sistemlerine yönelmede bir fırsat olarak kullanılması gerektiğini belirtti. Bu geçiş, dünya köylülerinin 1993 yılında La Vía Campesina’yı (LVC) kurmalarından beri dile getirdikleri bir talep. 200 milyondan fazla köylü, kadın çiftçi, yerli ve Afrika kökenli halklar, balıkçı ve çobanın gıda sistemlerimiz hakkında söylediklerini dinlemek artık acil bir ihtiyaç:

“Salgın, ülkelerin büyük uluslararası gıda endüstrilerine [ve onların uluslararası tedarik zincirlerine] olan aşırı bağımlılığının yarattığı bir başka sıkıntıyı gözler önüne serdi. On yıllar boyunca hükümetler, sürekli büyüyen dev şirketler tarafından işlerinden edilen küçük çiftlikleri ve gıda üreticilerini korumak için çok az şey yaptı… Ülkeleri, yerel üreticileri ürünlerini çok düşük fiyatlarda satmaya zorlayan ve böylece şirket yöneticilerinin kar oranlarını sürekli arttırmalarına olanak veren birkaç büyük gıda tedarikçisine artan şekilde bağımlı hale gelirken umursamadılar.”⁹

Tarım endüstrisi ayrıca, dünyanın en ciddi problemlerini daha da kötüleştiriyor: Kapalı Hayvan Besleme İşletmeleri (CAFO) strese bağışık hayvanları aynı alana sıkıştırarak, onları insanlara da geçebilen virüslere açık hale getiriyor¹⁰; fosil yakıt ve yoğun kimyasal içeren uygulamalar küresel ısınmaya neden olan sera gazı emiliminin en azından üçte birinden sorumlu¹¹ ve bu endüstrinin genetiğini değiştirdiği tohumların biyolojik çeşitliliğe zarar verdiği biliniyor. Dahası tarım endüstrisi salgın boyunca Latin Amerika ticari gıda sistemlerinde fiyatları yükseltiyor.¹²

La Vía Campesina’nın bunlara cevabı gıda egemenliği. Gıda egemenliği şöyle tanımlanıyor: “Halkların ekolojik ve sürdürülebilir yöntemlerle üretilen sağlıklı ve kültürel olarak uygun gıdalara ulaşma ve kendi gıda ve tarım sistemlerini belirleme hakkı.”¹³ İki noktaya öncelik veriliyor: 1. Halkı doyurmakiçin bölgesel zirai üretim; 2. Köylülerin ve topraksız insanların toprağa, suya, tohuma ve krediye ulaşımı. Bu yaklaşım açlıkla savaşta gerçekten de işe yarıyor çünkü köylüler ve küçük toprak sahipleri dünyadaki tarım arazilerinin dörtte birinden daha azını kullanarak dünyadaki gıdanın yüzde 70-75’ini üretiyorlar.¹⁴ Köylü hareketleri ilerici hükümetler ile ortak hareket ettiklerinde, sonuçlar Nikaragua örneğinde olduğu gibi hayret verici oluyor.

Nikaragua’da Köylü Hareketi

Asociación de Trabajadores del Campo (Tarım İşçileri Birliği ya da ATC) ABD destekli Somoza diktatörlüğünü devirmek için gerçekleştirilen savaş sırasında, Sandinista Halk Devrimi’nin 1979’daki zaferinden bir yıl önce kuruldu. Birlik, hem kendi topraklarını ekerek geçinmek isteyen küçük çiftçilerden, hem de sendikal haklar için örgütlenen tarım işçilerinden oluşan köylüleri bir araya getirdi. ATC 42 yıllık tarihi boyunca bu grupları temsil etmeye devam etti ve birlik, 1993 yılında La Vía Campesina’yı kuran ulusal örgütlerden de biriydi.¹⁵

1980’lerde Nikaragua devrimci hükümeti, ülkenin ekilebilir toplam arazisinin yarısını (yaklaşık 20 bin km²) 120 bin köylü ailesine dağıtan büyük çapta bir toprak reformu programı başlattı. Devrimin ilk 10yılı boyunca kooperatif çiftçilik hareketi güçlenirken, aralarında önceden Sandinista hükümetinin düşmanı olan eski contra savaşçılarının ailelerinin de bulunduğu birçok başka köylü grubu kuruldu. Sonradan, 1990-2006 yıllarını kapsayan neoliberal yönetim boyunca bu gruplar devrimin kazanımlarını savunmak için, devlet çiftliklerini işgal ederek özelleştirilmelerini engelleme gibi yöntemler de dahil olmak üzere çeşitli şekillerde mücadele ettiler. 2006 yılında, açlığa karşı koruma garantisi veren 1987 Anayasası’ndan da ilham alan¹⁶ 73 Nikaragua kuruluşu, Gıda Egemenliği Yasası’nın savunuculuğunu yapan Gıda ve Beslenme Egemenliği ve Güvenliği Grubu’na (GISSAN) dahil oldu. Bunların birçoğu aynı yılın sonunda seçimle hükümete gelen Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesi’ne (FSLN) destek verdi.¹⁷

2007’den İtibaren Gıda Egemenliği

Sandinista yönetiminin 2007’de başlayan bugünkü döneminde toprak temin ederek gıda egemenliğini arttırma stratejisi devam etti. 2007’den 2009’a kadar (bir kısmı 1980’lerde dağıtılan topraklara ait olmak üzere) neredeyse 140 bin tapu küçük üreticilere dağıtıldı. Özellikle kadınlar toprakları üzerinde mülkiyet hakkı kazandılar (yüzde 55) ve Karayip kıyısında yaşayan 304 yerli ve Afrika kökenli topluluk kolektif tapular elde etti. Dağıtılan topraklar 37.842 km²’lik bir alanı kapsıyor ve bu ülke topraklarının yüzde 31,16’sı demek.¹⁸

Küçük çiftçilere ve içinde yaşadıkları topluluklara karınlarınıdoyurmaları için destek olan toplumsal programlar, açlığı azaltırken kırsal bölgeyi haysiyetli bir hayat ile dolduruyor. Bu girişimler Augusto C. Sandino’nun toprak sahibi köylülere ve kooperatifler içinde örgütlenmiş yerli halklara dayanan bir ekonomiye dair görüşünden –FSLN’nin Tarihsel Programı’nın temel bir bileşeni– ilham alıyor. 2009’da kanunlaştırılan Gıda ve Beslenme Egemenliği ve Güvenliğine Dair 693 Numaralı Yasa, Latin Amerika’da gıda egemenliğini tanıyan ve onu hükümet desteğiyle gerçekleştiren ilk düzenlemelerden biri.¹⁹ FSLN hükümetinin gıda egemenliğine bağlılığı, yerel gıda sistemlerini güçlendirirken aynı zamanda küçük çiftçilerin yaşam kalitesini ve bağımsızlığını arttıran düzinelerce programın da önünü açtı.

Bu girişimlerden en önemlisi, 2007 yılında başlatılan ve üretimi çeşitlendirmek, hane beslenme kalitesini arttırmak ve kadınların yönettiği hane halkı ekonomilerini güçlendirmek için kırsal alanlardaki kadınlara domuz, inek, tavuk, bitki, tohum ve inşa malzemesi temin eden Hambre Cero (Sıfır Açlık) programı.²⁰ 2016 yılına gelindiğinde programdan 150 bin aile ya da 1 milyon insan faydalanmış ve hem kendi gıda güvenliklerini hem de ülkenin gıda egemenliğini arttırmışlardı.²¹

Marlon Alvarado topluluğunda çoğu hükümet programlarından faydalanmış ATC üyeleriyle bir dayanışma beyanı projesi²² için yapılan röportajlar, Hambre Cero’nun etkisini gösteriyor. Örneğin bir kadın şöyle demiş:

“Gençliğimden beri toplumsal hareketlerin içinde oldum. Biz burada çalışan bir grup kadınız. Birlikte ve dayanışma içindeyiz, hepimiz… ATC bize kadın girişimciliğini öğretti… Hükümet bizi yiyeceğimiz olması için toprağımızı sürekli ekmemiz konusunda cesaretlendiriyor. Bize narenciye veriyorlar; muz, papaya ve limon veriyorlar. Bizim sadece hasat yapmamız gerekiyor. Jokotemiz²³ var, mangomuz var. Bizim bir şeyler yetiştirmemiz için programa [Hambre Cero] devam ediyorlar. Arazimizde her zaman bir şeyler yetiştiriyoruz.”

Aynı topluluktan başka bir kadın şunu söylemiş:

“İki tane erkek domuzum var, damızlık: Eğer başka birisinin dişi domuzu varsa onu buraya getiriyor ve ben de karşılığında bir yavru domuz alıyorum. Getirdikleri her dişi domuz karşılığında bir yavru domuzum oluyor. Ya da birisi bana ‘Bütün yavru domuzları sattım; sana parasını vereceğim. Ne dersin?’ dediğinde ‘Tamam’ diyorum. ‘Anlaştık’.

Ayrıca Aile, Topluluk ve Kooperatif Ekonomi Bakanlığı (MEFCCA) ve belediye yönetimleri besleyici, kimyasal gübre ile böcek ilacı kullanılmadan yerel olarak üretilen gıdayı tüketicilere ulaştırmak ve aynı zamanda köylülerin gelirlerini arttırmak için çiftçi pazarları kuruyor. Nikaragua Ziraat Teknolojisi Enstitüsü (INTA) tohum bankaları²⁴ kurarak ülkenin genetik materyalini geliştirmeye ve korumaya çalışıyor ve Ulusal Teknoloji Enstitüsü (INATEC) tarım, çiftlik hayvanı bakımı, katma-değer işleme ve arıcılık gibi alanlarda bedava eğitim veriyor.²⁵ NicaVida adında yeni bir program, iklim değişikliğinden²⁶ özellikle etkilenen Kurak Koridor’daki²⁷ kırsal bölgelerde yaşayan 30 bin aileye hane beslenmesini ve ekonomisini geliştirmek için alet, çit malzemesi, su tankı, tavuk ve diğer materyalleri ulaştıracak.

Bu programların uygulandığı alanın genişliği ve mesafesi, Nikaragualı köylüleri ve küçük çiftçileri küresel pazara bağımlı olmaktan kurtarıyor; artan şekilde tohuma, suya ve krediye ulaşabilen ve böylece gıda egemenliğine erişmenin koşullarını yaratan çeşitlenmiş üretimleri, ailelerini ve yerel toplulukları doyurmakiçin organize ediliyor.

Sıfır Tefecilik, açık hava pazarlarında çalışan birçok insana yardım ettiği için ulusal gıda ekosisteminin bir parçası olan ve şehir sakinlerini hedefleyen bir yoksullukla ve açlıkla mücadele programı. MEFFCA tarafından yönetilen, kısmen Venezuela ve diğer ALBA ülkeleri tarafından finanse edilen bu program (özellikle kadın) küçük işletme sahiplerine düşük faizli krediler veriyor ve bedava girişimcilik eğitimi sağlıyor. İstihdamın yüzde 70’ine karşılık gelen halk ekonomisinin (bağımsız işçiler, küçük çiftçiler, aile işletmeleri ve kooperatifler) başarısı için hayati önemde olan bu programdan, 2007’den beri 800 binin üzerinde kadın yararlandı.

Uzun süreli aktivist ve şu an devlet başkanı danışmanı olan Orlando Núñez, bu programların arkasındaki felsefeyi ve neden işe yaradıklarını şöyle açıklıyor:

“Hambre Cero programının temeli, sermayeyi köylü ailelerine vermek. Bir inek sermayedir çünkü ürer; dişi domuzlar, tohumlar, tavuklar ürer. İlk söylenmesi gereken insanlara yoksul insanlarmış gibi muamele etmemektir; onlar yalnızca yoksullaştırıldıkları için yoksullardır… Yoksul insanlara bir bardak süt veya bir dilim ekmek vermek sadakadır, devrim değil… Nikaragua’daki Hambre Cero’nun devrimci yanı, onun insanları ekonomik aktörler olarak görmesidir… Sandinista devriminin en devrimci mesajı budur.”²⁸

Sandinista Devrimi’nin bu ikinci aşamasına ait girişimler, toplumsal hareketlerin taban örgütlenmelerindeki çalışmalarla el ele gidiyor. ATC ve LVC, Nikaragualı ve Mezoamerika ile Karayip bölgesinden gençler için Nikaragua’da Latin Amerika Agroekoloji Enstitüsü (IALA) adlı bir kampüs kurdu. Okul yalnızca mahsullerin ve hayvanların agroekolojik üretimi üzerine teknik eğitim değil, öğrencilerin iki ziraat modeli arasında bugün var olan çatışmayı anlamalarına yardım eden politik ve ideolojik bir eğitim de veriyor: Birinde (tarım endüstrisi) gıda şirketlerin çıkarına hizmet eden bir sektör iken, diğerinde (gıda egemenliği modeli) gıda herkes için bir insan hakkı olarak görülüyor. Program, köylüleri birbirlerinin öğretmenleri ve kendi yaşamlarının özneleri olmaları, köylü kimliklerini ve kültürlerini sahiplenmeleri konusunda cesaretlendiriyor. Kırsal bölgede kalmaya ve yerel pazar içinde kalacak gıdalar üretmeye odaklanan bir eğitim bu.

Ülkenin her yerinde ATC ve diğer köylü örgütleri agroekoloji girişimcilerini eğitmek, tarım ürünlerini pazara sokmada kadın kooperatiflerini desteklemek, köylülerin sahip oldukları toprakları yasallaştırmak ve tarlalar için organik gübre hazırlamak için yerel atölye çalışmaları gerçekleştiriyorlar. Bütün bunlar gıda egemenliğinin kurulmasına yardım ediyor.

Nikaragua ve Orta Amerika’da Açlığın Sonuçları

Bütün bulgular bu programların Nikaragua’da daha iyi beslenen bir nüfus yarattığını gösteriyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Nikaragua için 2019-2023 Stratejik Planı’nda “Son 10yılda… Nikaragua bölgede açlığı en çok düşüren ülkelerden biri”²⁹ derken hükümet, 2006’da yüzde 21,7 olan 5 yaşın altındaki çocuklardaki yetersiz beslenme oranının 2019’da yüzde 11,1’e gerilediğini bildiriyor.³⁰ Nikaragua ayrıca 1 Numaralı Binyıl Gelişim Amacı olan yetersiz beslenmeyi yarıya indirme hedefine ulaşan ilk ülkelerden biri. 1990-1992 arasında 2.3 milyon olan yetersiz beslenen insan sayısı 2014-2016 yıllarında 1 milyona geriledi; bu ise Nikaragua’yı son 25 yılda bölgede açlığı en çok düşüren ülkelerden biri yapıyor. 5 yaş altı çocuklarda A vitamini eksikliği de tamamen ortadan kalkmış durumda.³¹

Nikaragua’daki ilerlemeler, Gıda ve Tarım Birliği’nin Açlık Haritası’nda da gözüküyor.³² Bu harita,komşu Honduras ve El Salvador’un açlığı düşürmede Binyıl Gelişim Amacı’na ne yazık ki ulaşamadıklarını, Guatemala’nınsa ilerleme bile kaydedemediğini gösteriyor. Bu durgunluk, Dominik Cumhuriyeti-Orta Amerika Serbest Ticaret Anlaşması’nın (CAFTA-DR) imzalanmasından beri Kuzey Üçgeni ülkelerine yapılan ABD ihracatının ciddi şekilde artmasıyla ilişkili olabilir. 2016 yılında bu üç ülkeye, Nikaragua’dan fasulye ve süt ürünleri ile ABD’den mısır, soya fasulyesi, buğday, kümes hayvanları, pirinç ve hazır gıda da dahil olmak üzere, dünyanın her yerinden 5.9 milyar dolarlık ziraat ürünü ithal edildi. İthal edilen bu A.B.D. gıdalarının miktarı 2006-2016 yıllarında yüzde 100 ya da daha fazla artarak söz konusu ülkelerin toplam gıda ithalatının yüzde 40’a yakınını oluşturur hale geldi.³³ Ne yazık ki bu ülkelerdeki gıda fiyatları artarken, tam da COVID-19 kısıtlamaları nedeniyle hem ülkelerinde hem de çalışarak ailelerine para gönderdikleri ABD’de elde ettikleri ve yiyecek almak için kullandıkları gelirler azaldı. Guatemala’nın bazı bölgelerinde ülke dışından gelen bu para geçen seneye göre yarı yarıya azaldı.³⁴ Nikaragua’nın daha varlıklı güney komşusu Kosta Rika bile, serbest ticaret anlaşmalarıyla pazarı açmasının ardından ithal fasulye, pirinç, et ve mısıra bağımlı hale geldi. Yakın zamanda gerçekleşen bir LVC yerel toplantısında Kosta Rikalı bir köylü lideri ülkenin ne kadar savunmasız bir duruma düştüğünü anlatırken şöyle dedi: “COVID bizi çırılçıplak bıraktı.” Sebzeler tüketiciye ulaşamadığı için çürürken tahıl fiyatları artmakla kalmayıp, işsizliğin ikiye katlanarak yüzde 12,5’ten yüzde 25’e yükselmesi bekleniyor³⁵ ve Kosta Rikalıların yüzde 57’si geçinemediğini belirtiyor.³⁶ Bu durum açlığın artacağına dair büyük bir endişe yaratıyor.

Nikaragua’da Gıda Egemenliği ve Salgın

Nikaragua’da tüketilen gıdanın yüzde 90’ı ülke sınırları içinde üretiliyor ve bunun da yüzde 80’ini köylüler gerçekleştiriyor.³⁷ Bu üretim, tüketilen bütün fasulye, mısır, meyve, sebze, bal ve süt ürünlerini kapsarken ihraç edilecek bir fasulye ve süt ürünleri fazlası da yaratıyor. Nikaragua’nın gıdada kendine yeterliği düzenli olarak artarken, diğer gelişmekte olan ülkeler birkaç mahsulün (örn. ananas ya da muz) ihracatına yoğunlaşıp nüfuslarını doyurmada ithalata her gün daha da bağımlı hale geliyorlar. Temel beslenmenin bir parçası olup tamamen ülke içinde yetiştirilmeyen tek ürün pirinç, ama 2007’de talebin yüzde 45’ini karşılayan ülke içi pirinç üretimi artarak bugün yüzde 75’e çıkmış durumda. Hükümet üreticilerle birlikte çalışarak 5 yıl içinde bunu yüzde 100’e çıkarmayı planlıyor. Nikaragua gerçekten de, hakiki açlık karşıtı model olan ve bugünkü gibi salgının ekonomik etkilerinin ve diğer ülkelerdeki gıda dağıtım kesintilerinin sebep olduğu kriz zamanlarında başarısını özellikle gösteren gıda egemenliğine ulaşmaya çok yakın.

Salgın şartlarında, hem hükümet hem de kitle örgütleri gıda egemenliğini bir üst seviyeye taşımaya kararlı. Örneğin hükümet kısa bir süre önce, ülke içi gıda ihtiyacını tamamen karşılamak ve ihraç edilecek ürünlerin üretimini garanti altına almak için temel tahılların üretimini arttırmaya yoğunlaşan bir Üretim İçin Ulusal Plan başlattı.³⁸ Gıda stokları normal düzeyde, fiyatlar dengeli, çalışma kısıtlaması olmadığı ve gıdanın büyük kısmı küçük çiftliklerde üretildiği için üretim normal seyrinde ilerliyor; ayrıca yağmurların başlaması iyi bir ekim dönemi olacağı anlamına geliyor. Bu arada LVC’nin Nikaragualı üye örgütleri iklim değişikliğinin yol açtığı tehlikelere bir cevap olarak, agroekolojiyi köylüler arası mübadele temelinde topraklara ayıran bir plan olan Agroekolojik Koridor’u hayata geçirdi.³⁹ Gençlerin eğitiminin devam etmesi de bir zorunluluk olduğu için, LVC’nin sancak gemisi Latin Amerika Agroekoloji Enstitüsü derslerini çevrimiçi gerçekleştirirken⁴⁰, enstitünün kampüsü tahıl ürünlerini, kök sebzelerini ve hayvanları kapsayan geniş bir üretim planı devreye soktu. LVC ayrıca sadece Nikaragua’da değil, uluslararası düzeyde uygulanan “Kırsala Dön”⁴¹ seferberliğini başlattı.

Nikaragua’nın Salgın Sırasında Karşılaştığı Diğer Güçlükler

COHA daha önce, ABD tarafından fonlanan bir rejim değişikliği operasyonu olduğu açıkça görülen, halka ve hükümete karşı güçlü bir dezenformasyon kampanyasının ortasında, Nikaragua hükümetinin sağlık alanında COVID-19’a verdiği güçlü yanıtı aktarmıştı.⁴² Bu rejim değişikliği çabasının kısmen, dünya genelinde ABD hakimiyetindeki tarım endüstrisini tehdit eden Nikaragua’nın gıda egemenliği politikasının sonucu olduğu kesin. Örneğin USAID, Monsanto (şu an Bayer) ile birlikte Hindistan’dan⁴³ Irak’a⁴⁴ ve Afrika⁴⁵ ile Latin Amerika’daki⁴⁶ birçok ülkeye kadar gıda sistemlerini GDO’lu tohumlarla doldurdu. Gelişmekte olan daha fazla ülke kendi gıdasını agroekolojik yöntemlerle üretmeye başlarsa bu girişimzarar görebilir.

Nikaragua’dan Canlı: Ayaklanma mı Darbe mi?’de belgelendiği gibi USAID, Nikaragua’da 2018 yılında gerçekleştirilen kanlı darbe girişimine dahil olan muhalif grupları fonlayan kuruluşlardan biri.⁴⁷ Bu nedenle Cargill’in Nikaragua temsilcisi ve ABD-Nikaragua Ticaret Odası başkanı olan birinin, darbe girişiminde muhalefetin liderlerinden biri olması şaşırtıcı değil.⁴⁸ Nikaragua, Venezuela ve Bolivya’nın uluslararası bir ilgi görmesine sebep olan petrol ve madenlere sahip olmasa da, ziraat çok karlı bir endüstri ve Nikaragualı köylüler bu endüstriyi reddederek ve halklarını doyurarakgüçlü bir örnek ortaya koyuyorlar.

Kendisinden daha zengin ülkeleri alt eden aynı salgınla yüzleşirken aynı zamanda bir dezenformasyon kampanyasıyla savaşmak Nikaragua için kesinlikle sıkıntı verici olacak; özellikle ABD tarafından yasa dışı bir biçimde dayatılan tek taraflı zorlayıcı tedbirler, yardım fonlarına erişimi engellemişken. Ama en azından Nikaragua halkı, ülkesinde kimsenin açlıktan ölmeyeceğini bilmenin rahatlığına sahip. Hatta gıda sistemi yakın zamanda, bütün ana yolların ve otobanların trafiğe kapatıldığı 2018 darbe girişimi sırasında zorlu bir sınav atlattı. Yerel gıda üretim ve dağıtım sistemleri ile yollardaki engelleri akıllıca alt etme kararlılığı sayesinde, halk ekonomisini kullanan insanlar, Wallmart’a ait süpermarket zincirlerinin rafları bomboş olduğunda bile, görece istikrarlı fiyatlarda gıda bulabildiler. Nisan ayının sonlarında yapılan bir röportajda bir köylü kadınlar örgütünün liderine Nikaragua’nın Koronavirüs’le mücadelesi soruldu. Kaygısı virüsü kapmaktan çok şuydu:

“Yiyeceğimiz olacak. Zor geçeceği doğru; muhtemelen ekonomik bir durgunluk yaşayacağız. Ama önemli olan bütün temel gıdalara sahip olmamız. Biz Nikaragualılar gıdada yüzde 100 kendine yeter durumda değiliz. Ama biz [Fundación Entre Mujeres’de] kendi kendine yeter durumda olmak için elimizden geleni yapacağız ki, böylece hükümet bize yardım etmek zorunda kalmasın ve bu yardımları onlara bizden daha çok ihtiyacı olanlara ulaştırabilsin. Haysiyetli bir tutum alıyoruz; çözümün bir parçası oluyoruz.”⁴⁹

Monsanto/Bayer, Cargill ve onların USAID’deki muhafızlarını endişelendiren, agroekolojiye ve gıda egemenliğine olan bağlılıkla birleşen işte bu tavır.

Çeviri: Refik Sina

* Yazının orijinali, “Feeding the People in Times of Pandemic: The Food Sovereignty Approach in Nicaragua” başlığıyla 22 Haziran 2020 tarihinde coha.org’da yayımlanmıştır. Tercüme Odası sayfasında yayımlanan içerikler, Devrim dergisinin yayın politikasıyla uyumlu olmak zorunda değildir.

Notlar:

[1] “World food agency chief: World could see famines of ‘biblical proportions’ within months,” https://www.cbsnews.com/news/coronavirus-famines-united-nations-warning/

[2] “Latin America and Caribbean: Millions more could miss meals due to COVID-19 pandemic,” https://news.un.org/en/story/2020/05/1065032

[3] “2020 Global Nutrition Report,” https://globalnutritionreport.org/

[4] “La contraseña de hambre en Latinoamérica: colgar un trapo rojo,” https://www.lavozdeasturias.es/noticia/actualidad/2020/04/27/contrasena-hambre-colgar-trapo-rojo/0003_202004G27P17991.html ve https://www.jornada.com.mx/ultimas/mundo/2020/05/21/en-guatemala-y-el-salvador-piden-comida-con-banderas-blancas-1720.html

[5] “Reprimen manifestantes que exigían comida en medio de crisis por coronavirus,” https://notibomba.com/honduras-reprimen-manifestantes-que-exigian-comida-en-medio-de-crisis-por-coronavirus/

[6] “Coronavirus: Chile protesters clash with police over lockdown,” https://www.bbc.com/news/world-latin-america-52717402

[7] “En Guatemala y El Salvador piden comida con banderas blancas,” https://www.jornada.com.mx/ultimas/mundo/2020/05/21/en-guatemala-y-el-salvador-piden-comida-con-banderas-blancas-1720.html

[8] “Policy Brief: The impact of COVID-19 on Food Security and Nutrition,” https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/sg_policy_brief_on_covid_impact_on_food_security.pdf

[9] “The Solution to Food Insecurity is Food Sovereignty,” https://viacampesina.org/en/the-solution-to-food-insecurity-is-food-sovereignty/

[10] “Factory farms: A pandemic in the making,” https://uspirg.org/blogs/blog/usp/factory-farms-pandemic-making

[11] “Agriculture is one of the biggest contributors to climate change. But it can also be part of the solution.” https://investigatemidwest.org/2019/09/27/agriculture-is-one-of-the-biggest-contributors-to-climate-change-but-it-can-also-be-a-part-of-the-solution/ ve “Lessons from the Green Revolution,” https://nature.berkeley.edu/srr/Alliance/lessons_from_the_green_revolutio.htm

[12] “Costlier Food Hits Latin America’s Poor and Adds to Unrest Risk,” https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-05-08/costlier-food-hits-latin-america-s-poor-and-adds-to-unrest-risk

[13] La Vía Campesina, 2008, Food Sovereignty for Africa: A challenge at our fingertips, http://viacampesina.net/downloads/PDF/Brochura_em_INGLES.pdf s.2

[14] “Hungry for land: small farmers feed the world with less than a quarter of all farmland,” https://www.grain.org/article/entries/4929-hungry-for-land-small-farmers-feed-the-world-with-less-than-a-quarter-of-all-farmland

[15] Web sitesi: Friends of the ATC, History, https://friendsatc.org/history/

[16] https://nicaragua.justia.com/nacionales/constitucion-politica-de-nicaragua/titulo-iv/capitulo-iii/#:~:text=Es%20derecho%20de%20los%on on20nicarag%C3%BCenses,Art%C3%ADculo%2064

[17] Araujo and Godek, “Opportunities and Challenges for Food Sovereignty Policies in Latin America: The Case of Nicaragua,” in Rethinking Food Systems – Structural Challenges, New Strategies and the Law, (New York: Springer, 2014), 51-72.

[18] “Nicaragua’s human rights achievements over the last 10 years,” http://www.tortillaconsal.com/tortilla/node/6571

[19] Araujo ve Godek.

[20] CELAC website, Food and Nutrition Security Platform, https://plataformacelac.org/en/pais/nic

[21] “Revolución Sandinista restituye derechos a mujeres y los campesinos,” http://www.tortillaconsal.com/tortilla/node/7702

[22] “Testimonies,” https://friendsatc.org/about/resources/testimonies/

[23] Jokote: Amerika’nın tropik bölgelerinde yetişen ve özellikle Karayip Adaları’nda yaygın olan, kaju ailesinden bir meyve (ç.n.)

[24] McCune, Nils (2016): “Family, territory, nation: post-neoliberal on agroecological scaling in Nicaragua,” available from: https://www.researchgate.net/publication/314022520_Family_territory_nation_post-neoliberal_agroecological_scaling_in_Nicaragua

[25] INATEC website: https://www.tecnacional.edu.ni/educacion-tecnica/

[26] “How the Climate Crisis is Driving Central American Migration,” https://www.climaterealityproject.org/blog/how-climate-crisis-driving-central-american-migration#:~:text=The%20Dry%20Corridor%20is%20an,%2C%20Costa%20Rica%2C%20and%20Panama.&text=It%20has%20to%20do%20with,circulation%20patterns%20near%20Central%20America.

[27] “Nicaraguan Dry Corridor Rural Family Sustainable Development Project,” https://www.ifad.org/en/web/operations/project/id/2000001242

[28] “Revolución Sandinista restituye derechos a mujeres y los campesinos,” http://www.tortillaconsal.com/tortilla/node/7702

[29] “Draft Nicaragua country strategic plan (2019-2023),” https://docs.wfp.org/api/documents/WFP-0000100987/download/

[30] “To the people of Nicaragua and to the world, COVID-19 report, a singular strategy,” page 32, http://www.tortillaconsal.com/white_book_sars-cov-2_26-5-2020.pdf

[31] “Nicaragua Interim Country Strategic Plan,” https://docs.wfp.org/api/documents/WFP-0000020983/download/

[32] “FAO Hunger Map 2015,” http://www.fao.org/3/a-i4674e.pdf

[33] “US Agricultural Exports to Central America’s Northern Triangle Prosper Under CAFTA-DR,” https://www.fas.usda.gov/data/us-agricultural-exports-central-america-s-northern-triangle-prosper-under-cafta-dr#:~:text=Guatemala’s%20top%20agricultural%20imports%20from,export%20destination%20for%20U.S.%20agriculture.

[34] “How Covid-19 is threatening Central America’s economic lifeline,” https://www.bbc.com/news/world-latin-america-52550389

[35] “Desempleo sube y llega a su mayor porcentaje en 10 años todavía sin reflejar los efectos de la covid-19,” https://www.nacion.com/economia/indicadores/desempleo-sube-a-su-maximo-valor-en-10-anos/N5FIK7DHLVBJJGQIW67BANJIWQ/story/

[36] “Desempleo y reducción de ingresos agobian a costarricenses durante la crisis del COVID-19,” https://www.ucr.ac.cr/noticias/2020/04/28/desempleo-y-reduccion-de-ingresos-agobian-a-costarricenses-durante-la-crisis-del-covid-19.html

[37] “Sector agropecuario ha tenido crecimiento significativo en los últimos 12 años,” https://www.el19digital.com/articulos/ver/titulo:87126-sector-agropecuario-ha-tenido-un-crecimiento-significativo-en-los-ultimos-12-anos

[38] “Nicaragua expone plan nacional de producción 2020 a organizaciones no gubernamentales,” https://barricada.com.ni/nicaragua-expone-plan-nacional-de-produccion-2020-a-organizaciones-no-gubernamentales/?fbclid=IwAR0YlfvREfaBeYC-_8YQxXFAJNeCdUQIWAWni6JVouDJF-0XJXIDtSETBmI

[39] https://viacampesina.org/en/what-are-we-fighting-for/biodiversity-and-genetic-resources/

[40] “Peasant Training Doesn’t Stop: IALA Ixim Ulew Now Online,” https://friendsatc.org/blog/peasant-training-doesnt-stop-iala-ixim-ulew-now-online/

[41] “CLOC-Vía Campesina Returning to the Countryside,” https://viacampesina.org/en/cloc-via-campesina-returning-to-the-countryside/

[42] “Nicaragua Battles COVID-19 and a Disinformation Campaign,” http://www.coha.org/nicaragua-battles-covid-19-and-a-disinformation-campaign/

[43] “USAID, Monsanto, and the real reason behind Delhi’s horrific smoke season,” https://www.ecologise.in/2018/10/20/the-real-reason-for-delhis-annual-smoke-season/

[44] “Henry Kissinger’s Food Occupation of Iraq Continues to Destroy the Fertile Crescent,” https://mintpressnews.ru/kissingers-occupation-iraq-destroys-agriculture/226407/

[45] “USAID and GM Food Aid,” https://www.iatp.org/sites/default/files/USAID_and_GM_Food_Aid.htm

[46] “The Monsanto Effect: Poisoning Latin America,” https://earth.org/the-monsanto-effect-poisoning-latin-america/ ve Web sitesi: https://en.centralamericadata.com/en/search?q1=content_en_le:%22Monsanto%22

[47] Kaufman, “US Regime-Change Funding Mechanisms,” in Live from Nicaragua: Uprising or Coup? pp. 173-188, https://secureservercdn.net/198.71.233.161/jwp.e46.myftpupload.com/wp-content/uploads/2019/07/live_from_nicaragua_june_2019.pdf

[48] Zeese and McCune, “Correcting the record: what is really happening in Nicaragua?” in Live from Nicaragua: Uprising or Coup? p. 182, https://secureservercdn.net/198.71.233.161/jwp.e46.myftpupload.com/wp-content/uploads/2019/07/live_from_nicaragua_june_2019.pdf

[49] “NicaNotes: Peasant Women Take Stance of Dignity in Face of Crisis,” https://afgj.org/nicanotes-peasant-women-take-stance-of-dignity-in-face-of-crisis

Nikaragua’da Köylü Hareketi

2007’den İtibaren Gıda Egemenliği

Nikaragua ve Orta Amerika’da Açlığın Sonuçları

Nikaragua’da Gıda Egemenliği ve Salgın

Nikaragua’nın Salgın Sırasında Karşılaştığı Diğer Güçlükler

Related Posts

İki İtiraz

Batan Ekonomi, Gerçek Dışı Vaatler ve Gerçek Çıkış

Siyasal Alan ve İki Eğilim